«άριστος, ο καλύτερος από όλους, αυτός που βρίσκεται στο ανώτατο επίπεδο από πλευράς αξίας, ποιότητας, επίδοσης κ.λπ.» Αυτός που είναι καλός σε υπερθετικό βαθμό. Πόσοι μπορεί να είναι οι άριστοι; Προφανώς ένα πολύ μικρό ποσοστό του συνόλου, γιατί αλλιώς η έννοια του αρίστου θα έχανε το νόημά της. Ακόμη κι αν σ’ ένα σύνολο ανθρώπων υπάρχουν αρκετοί που είναι πάνω από τον μέσο όρο, στη λογική της αριστείας θα πρέπει να αναζητούμε διαρκώς αυτούς που είναι κορυφαίοι. Δηλαδή, όσο κι αν καλλιεργείται η έννοια της αριστεία ως μέσον παραδειγματισμού των υπολοίπων, αυτή θα παραμένει ένα καρότο κρεμασμένο μπροστά από τον γάιδαρο που όσο κινείται για να το πιάσει, τόσο αυτό θα απομακρύνεται.
Η ενσωμάτωση της αριστείας ως κορυφαίας έννοιας στη λειτουργία της καπιταλιστικής κοινωνίας, δεν έχει ως κύριο στόχο την επίτευξη του μέγιστου καλού μέσω της ανάδειξης των αρίστων στην κορυφή της κοινωνικής, πολιτικής, οικονομικής ιεραρχίας· αλλά τη βαθειά εγχάραξη στην κοινή συνείδηση ότι η κοινωνία δεν μπορεί παρά να είναι ιεραρχημένη και στην κορυφή αυτής της ιεραρχίας βρίσκονται οι «άριστοι». Αντιθετοαντιστρέφοντας την πρόταση, προκύπτει ότι για όσους βρίσκονται στον πάτο της κοινωνικής διαστρωμάτωσης αυτό οφείλεται στην αναξιοσύνη τους. Η λογική της αριστείας καθιστά την ταξική κοινωνία ως αποτέλεσμα (μιας υποτιθέμενης) φυσικής δικαιοσύνης. Συνεπώς οι μορφές που εκδηλώνονται οι ταξικές συγκρούσεις είτε ερμηνεύονται ως εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν ότι η διατάραξη της κανονικότητας εμποδίζει την κοινωνική πρόοδο, είτε ενσωματώνονται ως μέρος της διαδικασίας για την ανάδειξη των αρίστων. Όσοι βρίσκονται στην κορυφή της πυραμίδας, κατέχοντας την εξουσία, διαρκώς θα θεσπίζουν κανόνες που θα τους επιτρέπουν να διατηρούνται εκεί (πχ νόμος περί ευθύνης υπουργών, ασυλία βουλευτών).
Η αριστεία δεν μπορεί να είναι μια έννοια αποκομμένη από την κοινωνική πραγματικότητα μέσα στην οποία καλείται να λειτουργήσει, ούτε να αποτελεί αυτοσκοπό. Σε ένα σχολείο που βρίσκεται σε υποβαθμισμένη περιοχή πολύ δύσκολα θα βρεις άριστους.
Η αριστεία, ως κορυφαίο πρόταγμα μιας κοινωνίας που προβάλει την ανισότητα ως το μέσον για την πρόοδο της, καθιστά ηθική τη διαστρωμάτωση της κοινωνίας, μετατρέπει το αποτέλεσμα σε αίτιο, και κάνει αποδεκτή την ιδέα ότι η βάση της κοινωνικής πυραμίδας αποτελείται από αυτούς που τους αξίζει να βρίσκονται εκεί. Και φυσικά, σε μια κοινωνία όπου τα πάντα μετριούνται σε χρήμα, οι ελάχιστοι «άριστοι» θα κατέχουν τα μέγιστα και οι «χείριστοι» ψίχουλα
Η λογική της αριστείας και του κοινωνικού διαχωρισμού που προάγει, δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο στο πλαίσιο που έχει τεθεί από τους υπερασπιστές της. Οι απόκληροι της κοινωνίας των «αρίστων», πάντα θα αναζητούν ερμηνείες για τα αίτια της χαμηλής κοινωνικής και οικονομικής τους θέσης, πάντα θα αναζητούν αυτό που θα κάνει και αυτούς να είναι καλύτεροι από κάποιους άλλους. Έτσι ο εθνικισμός, ο ρατσισμός, η μισαλλοδοξία, η απόρριψη της διαφορετικότητας, θα είναι υποπροϊόντα κάθε ιδεολογίας που περιστρέφεται γύρω από τη λογική των κοινωνικών διαχωρισμών ως μέσων για την κοινωνική πρόοδο.
tanzo