Ποιος ο ρόλος των ιδιωτών στη διαμόρφωση της πόλης όταν οι πολιτικοί και οι (μικρο)πολιτικές τους αφήνουν τεράστια «κενά» κατά την άσκηση του θεσμικού τους ρόλου;
Ένα θετικό παράδειγμα: Η αναστήλωση του Σανδριβάν τζαμί
Εδώ ο ιδιώτης, ο κ. Αποστολίδης, ιδιοκτήτης της εταιρίας Raycap, λειτούργησε με τολμηρό τρόπο, οραματίστηκε και εκτέλεσε αυτό που η τοπική κοινωνία είχε αφήσει στη μοίρα του. Όταν για χρόνια οι θεσμικοί παράγοντες αδιαφόρησαν και δεν θέλησαν να έρθουν σε αντιπαράθεση με την εκκλησία αλλά και να υπερβούν τον ορθόδοξο εαυτό τους, ηθελημένα αγνόησαν ότι η πόλη μας χαρακτηρίζεται και από την οθωμανική της ιστορία κάτι που δεν μπορεί ούτε και πρέπει να αποτελεί ένα ιστορικό «κενό», κάτι που εκτός από ιστορική γνώση μπορεί και πρέπει να αφήσει το ορατό αποτύπωμά του στη σύγχρονη πόλη.
Εδώ λοιπόν, ένας ιδιώτης λειτούργησε ως παράγοντας προόδου, έχοντας την οικονομική δυνατότητα, τόλμησε και έσωσε, αναστηλώνοντας ένα παλιό τζαμί που κατέρρεε στο κέντρο πόλης. Το μετέτρεψε με υποδειγματικό τρόπο σε ένα σημείο που κάνει τον δραμινό να διερωτάται για το ιστορικό παρελθόν της πόλης, να προβληματίζεται σχετικά με την τύχη αυτών που ζούσαν πριν από εμάς σ’ αυτή την πόλη, να αποτελέσει ένα στοιχείο δεσίματος λαών, να αποδώσει ένας μέρος της ταυτότητας της πόλης. Τέλος πάντων, εγώ το βλέπω έτσι. Για κάποιους άλλους μπορεί να σημαίνει και άλλα πράγματα. Είναι όντως ένα παράδειγμα, που ένας ιδιώτης τόλμησε και πέτυχε να πάει την πόλη ένα βήμα μπροστά.
Ένα παράδειγμα που προβληματίζει: Η ανάπλαση της οδού 19ης Μαΐου
Εδώ, κατά σύμπτωση ο ίδιος ιδιώτης, ο κ. Αποστολίδης, θέλει να προσφέρει στην πόλη με έναν διαφορετικό τρόπο.
Θεωρεί ότι η οδός 19ης Μαΐου είναι ένας δρόμος που πρέπει να αλλάξει. Αναθέτει σε καταξιωμένο τοπικό μελετητικό γραφείο την εκπόνηση προμελέτης. Η προμελέτη αυτή προβλέπει τον υποβιβασμό του καταστρώματος της οδού για ορισμένο πλάτος, την στατική ενίσχυση του παλαιού οχετού που βρίσκεται κάτω από το δρόμο, τη δημιουργία διαδρομών νερού, την πεζοδρόμηση της οδού, κ.α. Αν και σ’ εμένα προσωπικά η πρόταση της μελέτης φαντάζει καλή, δεν είναι αυτό το θέμα της κριτικής. Εξάλλου προτάσεις μπορεί να υπάρξουν πολλές, οι οποίες κρίνονται και με υποκειμενικά κριτήρια.
Ποιος είναι ο διαφορετικός τρόπος που θέλησε να παρέμβει στην πόλη, ο κ. Αποστολίδης: Βλέποντας αυτό το τεράστιο «κενό» που είχε αφήσει η ατολμία των τοπικών αρχόντων, θέλησε να το καλύψει. Μη μπορώντας θεσμικά να ολοκληρώσει την πρότασή του, προχώρησε μέχρι το σημείο εκείνο που μπορούσε: χρηματοδότησε μια μελέτη.
Όμως, επειδή το αντικείμενο της μελέτης είναι μια κύρια οδός της πόλης, η εφαρμογή της προϋποθέτει να έχουν συζητηθεί μία σειρά θεμάτων που κανείς δεν τόλμησε να αγγίξει: η μεταφορά του παζαριού, η κυκλοφοριακή μελέτη που θα πρέπει να προηγηθεί, αν το αυτοκίνητο θα συνεχίσει να επιβάλει τον δικό του τρόπο λειτουργίας στην πόλη ή θα υπάρξει κάποια άλλη απόφαση για εναλλακτικές μετακινήσεις, κλπ. Εδώ λοιπόν εμφανίζονται όλα αυτά τα «κενά» που άφησαν οι προηγούμενες διοικήσεις. Για δεκαετίες, μετά τις πεζοδρομήσεις Τζίμα στο κέντρο της πόλης, ελάχιστες παρεμβάσεις έγιναν. Μερικές παρεμβάσεις μάλιστα έγιναν για τα μάτια του κόσμου, όπως αυτή του ποδηλατόδρομου της οδού Φιλίππου που ελάχιστοι χρησιμοποιούν.
Η πρόταση της Raycap με τη μελέτη που εκπόνησε, αναδεικνύει σε όλο της μεγαλείο την ατολμία των θεσμικών εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης να έρθουν σε ρήξη με παγιωμένες καταστάσεις στην πόλη.
Τι συμβαίνει τώρα: Όλη η πολιτική συζήτηση -για όσους τολμάνε να το συζητήσουν βέβαια-, στρέφεται γύρω από τη συγκεκριμένη πρόταση, αφού καμιά άλλη πρόταση δεν υπήρξε· ούτε και θα υπάρξει αν επικρατήσουν οι ίδιες πολιτικές. Η Raycap, επέβαλε την ατζέντα της συζήτησης στη βάση της δική της σκέψης. Γέμισε αυτό το τεράστιο «κενό» που υπήρχε, αναλαμβάνοντας αυτή στην ουσία τον ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Ξαναγυρίζοντας στον αρχικό προβληματισμό: το ερώτημα που τίθεται δεν είναι τι θα κάνει ένας ιδιώτης, αλλά τι θα πρέπει να κάνει η νέα διοίκηση ενός δήμου που έχει μείνει στάσιμος από την εποχή του Σωκράτη Δημητριάδη.
Πρέπει ο δήμος να μετατραπεί σε επαίτη που θα παρακαλέσει τους ιδιώτες «να υλοποιούν με τις διασυνδέσεις τους»(!), τις προτάσεις αυτές (όπως προτείνει η παράταξη προτζεκτ 2010)[1]; ή θα εκπονήσει ένα συνολικό σχέδιο για τον τόπο, που θα βασίζεται στη βούληση των δημοτών και όχι του ενός που διαθέτει την οικονομική δύναμη, και θα μπορεί να εφαρμοστεί ανεξάρτητα από τη βούληση μεμονωμένων ατόμων που σήμερα θέλουν και αύριο ενδεχομένως να μη θέλουν να χρηματοδοτήσουν;
Το ζήτημα είναι όχι μόνο να κατατίθενται τέτοιου είδους προτάσεις και να μην περιμένουμε να τις υλοποιήσει κάποιος ευεργέτης με διασυνδέσεις που μπορεί να μην υπάρξει ποτέ· αλλά να τις ιεραρχούμε και να διαθέτουμε όλες μας τις δυνάμεις ώστε να υλοποιηθούν. Αλλιώς, η επίκληση της αναμονής ενός σωτήρα αφενός μόνο δικαιολογία μπορεί να αποτελέσει για ενδεχόμενη απραξία, αφετέρου καλλιεργεί την άποψη ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει «κενά» που δεν μπορεί να καλύψει μόνη της και μόνο οι ιδιώτες θα μπορέσουν.
Θανάσης Λατσίνογλου
ΥΓ
Αφορμή για το σημείωμα αποτέλεσε η προγραμματική θέση του πρότζεκτ 2020 που συνοψίζεται στη φράση: «Εμείς αφήνουμε “κενά”. Ιδιώτες κοπιάστε».
[1] https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1779518272154636&id=497927400313736