Μέχρι τώρα, οι δήμοι είχαν την υποχρέωση να φροντίζουν με δικά τους μέσα (προσωπικό και απορριμματοφόρα) για την αποκομιδή των απορριμμάτων. Όμως όταν υπήρχαν αντικειμενικές δυσκολίες στην αποκομιδή απορριμμάτων (πχ νησιωτικοί δήμοι με αυξημένες ανάγκες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, έλλειψη προσωπικού ή προβλήματα με τα απορριμματοφόρα κλπ) δίνονταν από το νόμο η δυνατότητα να ανατεθεί η καθαριότητα σε ιδιώτες. Όχι όμως χωρίς όρους. Σύμφωνα με το άρθρο 61 του Ν.3971/11 έπρεπε το Δημοτικό Συμβούλιο να λάβει αιτιολογημένη απόφαση στην οποία θα έπρεπε να τεκμηριώνεται η αδυναμία του δήμου να παρέχει τις συγκεκριμένες υπηρεσίες με ίδια μέσα και η απόφαση αυτή να υπερψηφιστεί από την απόλυτη πλειοψηφία των μελών του Δημ. Συμβουλίου. Αυτά μέχρι χθες.
Με το άρθρο 179 του αναπτυξιακού νόμου, η προηγούμενη ρύθμιση καταργείται και στη θέση προβλέπεται απλώς η λήψη απόφασης από το Δημοτικό Συμβούλιο.
Εδώ έρχεται να προστεθεί και ρύθμιση του άρθρο 178 του αναπτυξιακού νόμου με την οποία καθορίζεται ότι απόφαση δημοτικού συμβουλίου λαμβάνεται ακόμη και με 2 Δημοτικούς Συμβούλους παρόντες τη στιγμή της ψηφοφορίας.
Δηλαδή, με την προηγούμενη ρύθμιση, για το δήμο Δράμας, προκειμένου να ληφθεί απόφαση για ανάθεση της αποκομιδής των απορριμμάτων σε ιδιώτη, θα έπρεπε να υπάρχει τεκμηριωμένη αιτιολόγηση και η απόφαση να υπερψηφιστεί από 17 δημοτικούς συμβούλους. Τώρα πια, δεν χρειάζεται αιτιολόγηση και (εφόσον έχουν αποχωρήσει από τη συνεδρίαση οι υπόλοιποι δημοτικοί σύμβουλοι) αρκούν ακόμη και 2 Δημοτικοί Σύμβουλου να απομείνουν στην αίθουσα συνεδριάσεων για να αποφασίσουν. Ας μην φαίνεται καθόλου παράξενη αυτή η υπόθεση. Είναι πράγματα που συμβαίνουν ή/και μπορούν να μεθοδευτούν αν τεθούν πχ καμιά 50αριά θέματα στην ημερήσια διάταξη, οπότε πολλοί δημοτικοί σύμβουλοι μπορεί να κουραστούν ή να έχουν άλλες υποχρεώσεις και να αποχωρήσουν. Τότε θα είναι χρήσιμη η ρύθμιση του άρθρου 179 και η δήθεν κυβερνησιμότητα για να μας βγάλει από την ακυβερνησία.
Η ρύθμιση αυτή στηρίζεται σε δύο πυλώνες της νεοφιλελεύθερης ιδεοληψίας:
Α) ο ιδιώτης είναι σε θέση να προσφέρει καλύτερες και φθηνότερες υπηρεσίες
Β) να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα
Ας εξηγήσω:
Το κόστος της αποκομιδής των απορριμμάτων συνίσταται από το κόστος της λειτουργίας των απορριμματοφόρων (καύσιμα, συντήρηση, κλπ) και το κόστος του προσωπικού. Κατ’ αρχάς πρέπει να γίνει επιλογή των κατάλληλων απορριμματοφόρων (εκτός από την προμήθεια υπάρχει και η λύση του leasing) και ορθολογική επιλογή των δρομολογίων. Αυτό δεν είναι δύσκολο, αλλά χρειάζεται βούληση οπότε ο ιδιώτης δεν έχει κανένα πλεονέκτημα έναντι του δήμου. Αυτό που απομένει είναι το μικρότερο κόστος μισθοδοσίας που έχει ο ιδιώτης. Εκεί λοιπόν μπαίνει και η λογική του να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα. Δηλαδή, έχει κυριαρχήσει η άποψη ότι αφού στον ιδιωτικό τομέα οι μισθοί είναι κινέζικοι, είναι δίκαιο να γίνει το ίδιο και στον δημόσιο τομέα. Μόνο που το δίκαιο είναι ακριβώς στην αντίθετη λογική: να αυξηθούν οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα. Αν λοιπόν εκχωρηθεί η αποκομιδή των απορριμμάτων σε ιδιώτες, διευρύνεται η μείωση των μισθών σε ακόμη περισσότερους ανθρώπους και την υποτιθέμενη εξοικονόμηση, που θα ωφελούσε όλη την κοινωνία, καρπώνονται ελάχιστοι.
Τώρα, αν οι δήμαρχοι με τα καλύτερα βιογραφικά με τους μανατζαρέους Γενικούς Γραμματείς, δεν είναι ικανοί να προμηθευτούν, να συντηρήσουν και να λειτουργήσουν ορθολογικά την αποκομιδή των απορριμμάτων, ας το δηλώσουν και να αναλάβουν άλλοι οι οποίοι μπορούν.
Σε όλη τη συζήτηση, κανείς δεν βάζει στο τραπέζι το θέμα της εκχώρησης ενός «μονοπωλίου» σε ιδιώτη. Τι θα συμβεί αν ο ιδιώτης εκβιάζει το δήμο; Τι θα συμβεί αν ο δήμος δεν μπορέσει να πληρώσει εγκαίρως τον ιδιώτη ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο (πχ διεκδικεί τροποποίηση της σύμβασης) και αυτός πάρει τα απορριμματοφόρα του κα παρατήσει σύξυλο το δήμο. Θα έλεγε κανείς ότι αυτά δεν γίνονται. Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα μπορεί να τη δώσει ο Δήμος Παγγαίου όταν το 2017 ο εργολάβος πήρε τα απορριμματοφόρα και τους 300 κάδους που είχε αναπτύξει και άφησε το δήμο σύξυλο με τα σκουπίδια στους δρόμους. Το δίδαγμα είναι ότι, ακόμη κι αν μια, μονοπωλιακού χαρακτήρα υπηρεσία, κοστίζει περισσότερο όταν την παρέχει ο δήμος, θα πρέπει να παρέχεται υποχρεωτικά από τον δήμο ώστε οι δημότες να μην βρίσκονται στο έλεος των απαιτήσεων του ιδιώτη. Αυτά τα έχουμε δει να γίνονται με το νερό παγκοσμίως, όπου πολλοί δήμοι πληρώνουν αδρά για να επανακτήσουν τη διαχείριση του νερού. Αυτό που χρειάζεται είναι η ανάδειξη της αντικοινωνικότητας των νεοφιλελεύθερων ιδεοληψιών. Βέβαια ο νεοφιλελευθερισμός μπορεί να εμφανιστεί και από τα αριστερά όπως μας φανέρωσε ο τότε εκλεκτός της ΔΗΜΑΡ Α. Μανιτάκης που το 2013 ως υπουργός Διοικητικές Μεταρρύθμισης δήλωνε ότι «το κράτος πρέπει να διατηρήσει στον έλεγχό του μόνον τις αναγκαίες και χρήσιμες για το κοινωνικό σύνολο δημόσιες υπηρεσίες, δηλαδή, εκείνες που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να επιτελέσουν ιδιωτικοί φορείς» Έθεσε όμως και «απαράβατη προϋπόθεση ότι το κόστος λειτουργίας τους δεν θα επιβαρύνει υπέρμετρα ή αδικαιολόγητα τον έλληνα φορολογούμενο». Περί μονοπωλίων όμως ουδείς λόγος.
tanzo