Ο διαχωρισμός των ανθρώπων που φτάνουν με καράβια στην Ελλάδα σε πρόσφυγες, μετανάστες και λαθρομετανάστες* δεν γίνεται στη βάση κάποιων ορθολογικών κριτηρίων αλλά στηρίζεται στην έμφυτη ανάγκη του καπιταλιστικού συστήματος να διαιρεί σε τάξεις και να καταπιέζει τους πιο αδύναμους.
Καταρχήν ας εξετάσουμε με ποια κριτήρια γίνεται ο διαχωρισμός τους. Πρόσφυγες θεωρούνται όσοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα τους λόγω πολέμου, γενικευμένης βίας ή διώξεων. Μετανάστες όσοι εγκαταλείπουν τη χώρα τους για να βρουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και διαθέτουν έγγραφα εισόδου και παραμονής στη χώρα υποδοχής, και γι’ αυτό συνήθως αποκαλούνται οικονομικοί μετανάστες. Τέλος, λαθρομετανάστες θεωρούνται όσοι εγκαταλείπουν τη χώρα τους για να βρουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, αλλά εισέρχονται στη χώρα χωρίς να διαθέτουν έγγραφα εισόδου. Ο διαχωρισμός αυτός, παρόλο που προβάλλεται ως λογικοφανής, όχι μόνο αδυνατεί να περιγράψει την πραγματικότητα και επομένως απέχει από αυτήν, αλλά επινοήθηκε για να διαχωρίζει ανθρώπους που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα τους σε «καλούς» ή «κακούς» ανάλογα με το πώς βολεύει τα αφεντικά και το κράτος. Για παράδειγμα, ο διαχωρισμός αυτός αδυνατεί να εξηγήσει το γεγονός ότι τόσο οι πρόσφυγες όσο και οι μετανάστες ακολουθούν τους ίδιους δρόμους εισόδου.
Ποιοι θα δοκίμαζαν ένα δύσκολο και επικίνδυνο ταξίδι, στο οποίο αναρίθμητοι έχουν χάσει τη ζωή τους, θα αφηνόταν στα χέρια διακινητών και θα πλήρωναν ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό μόνο και μόνο για να βρουν μια δουλειά; Οι μετανάστες μπορεί να μην κινδυνεύουν από τον πόλεμο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν απειλείται η ζωή τους. Ίσως όχι από κάποια βόμβα, αλλά από την απόλυτη φτώχεια. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, επίσης, που σε περιόδους καπιταλιστικής ευμάρειας ο διαχωρισμός των μεταναστών ελάχιστα απασχολεί την κοινή γνώμη και ακόμα πιο λίγο τα αφεντικά και το κράτος. Άλλωστε, τότε αντιμετωπίζονται ως χρήσιμα – και κυρίως εξευτελιστικά φτηνά – εργατικά χέρια που κάνουν βαριές ή δύσκολες δουλειές. Σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, όμως, αρχίζει το «ξεδιάλεγμα» και η παροχή άδειας παραμονής στη χώρα γίνεται δυσκολότερη. Όσοι δεν έχουν άδεια κυνηγιούνται πρώτοι, άλλωστε είναι ο πιο εύκολος στόχος, αν και σύντομα τα βέλη στρέφονται και κατά όλων των (φτωχών) μεταναστών που διαμένουν νόμιμα ή μη στη χώρα. Στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο οι Σύροι πρόσφυγες αντιμετωπίζονται ως «καλοί» (ή τουλάχιστον λιγότερο κακοί από τους άλλους). Όχι επειδή είναι πρόσφυγες και έχουν υποστεί τα δεινά του πολέμου τα τελευταία πέντε χρόνια, αλλά λόγω του ότι οι περισσότεροι έχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο και θα ενσωματωθούν γρήγορα στο εργατικό δυναμικό κάθε χώρας. Αν μάλιστα συνυπολογίσουμε ότι το εργατικό δυναμικό των ανεπτυγμένων χωρών της Ευρώπης είναι γερασμένο και ανανεώνεται με αργούς ρυθμούς λόγω της υπογεννητικότητας, εύκολα συμπεραίνουμε τους λόγους για τους οποίους, έστω και με μια σχετική απροθυμία τα κράτη αυτά ανοίγουν τα σύνορά τους και υποδέχονται τους Σύρους πρόσφυγες.
* Ο όρος λαθρομετανάστης ή παράνομος μετανάστης είναι υποτιμητικός για τον άνθρωπο, καθώς κανείς δεν μπορεί να είναι λαθραίος ή παράνομος ως οντότητα.
the dancer