Το Ρασομόν (Rashomon), στα ελληνικά προβλήθηκε με τον τίτλο «Η γκέισα και ο σαμουράι», είναι μια ταινία του Ακίρα Κουροσάβα που εκτυλίσσεται τον 15ο αιώνα στην Ιαπωνία και είναι μία από τις σπουδαιότερες ταινίες όλων των εποχών.
Ένας σαμουράι ταξιδεύει με τη γυναίκα του. Ένας ληστής βιάζει τη γυναίκα και ο σαμουράι σκοτώνεται. Ο ληστής συλλαμβάνεται. Στο δικαστήριο, διηγούνται την ιστορία τέσσερις άνθρωποι: ο ξυλοκόπος που βρήκε τον νεκρό σαμουράι, ο ληστής, η γυναίκα, αλλά και ο ίδιος ο νεκρός σαμουράι μέσω ενός μέντιουμ.
Στην ταινία συμμετέχουν ένας ιερέας και κάποιος τρίτος που βρίσκονται σε έναν ναό για να προστατευτούν από την καταρρακτώδη βροχή. Αυτοί οι τρείς συζητάνε και μέσα από διαδοχικά φλας μπακ αναπτύσσονται οι διαφορετικές εκδοχές της ιστορίας.
Αυτό που κανείς δεν διαφωνεί είναι ότι ο ληστής βίασε τη γυναίκα και ότι ο σαμουράι σκοτώθηκε. Αυτό που επίσης είναι δεδομένο σε όλες τις εκδοχές είναι ότι η γυναίκα εξαρτάται πάντα από κάποιον άνδρα που πρέπει να την προστατεύει και να αποφασίζει για αυτήν. Επίσης, δεδομένη είναι η τιμή του άντρα που πρέπει να ξεπλύνει την ντροπή του αφού η γυναίκα ατιμάστηκε, αλλά και η τιμή της γυναίκας που εξαρτάται πάντα από τον άντρα.
Αυτό που διαφέρει σε κάθε εκδοχή είναι ο τρόπος που πέθανε ο σαμουράι. Ο ληστής και ο ξυλοκόπος ισχυρίζονται ότι ο σαμουράι σκοτώθηκε σε μεταξύ τους μονομαχία, αλλά ο ίδιος ο σαμουράι λέει ότι αυτοκτόνησε. Η γυναίκα δεν γνωρίζει τι συνέβη. Κάθε ένας βλέπει την ιστορία μέσα από το δικό του πρίσμα και εξιστορεί διαφορετικά γεγονότα.
Ο ληστής παρουσιάζει τη γυναίκα στην αρχή να αντιστάθηκε, αλλά στο τέλος να το ευχαριστήθηκε. Πιστεύει στην τιμή των ανδρών, μονομαχεί και σκοτώνει τον σαμουράι. Η τύχη της γυναίκας φαίνεται να είναι αδιάφορη. Για το μόνο που λυπάται, είναι που ξέχασε να πάρει ένα μικρό ξίφος αξίας.
Ο σαμουράι, μέσω του μέντιουμ, λέει ότι βρίσκεται στην κόλαση. Νιώθει ντροπιασμένος γιατί θεωρεί τη γυναίκα υπεύθυνη για τον βιασμό της. Και στην εκδοχή του σαμουράι, του δεύτερου άμεσα εμπλεκόμενου αλλά προσβεβλημένου άντρα, υπάρχει ζήτημα τιμής που λύνεται με την αυτοκτονία του.
Η γυναίκα μετά το βιασμό της νιώθει ντροπή αλλά βλέπει και τον άντρα της να είναι ντροπιασμένος. Νιώθει ότι φταίει η ίδια. Ο σαμουράι την κοιτάζει με απέχθεια και με τρόπο που της ρίχνει την ευθύνη. Η γυναίκα προσπαθεί να αυτοκτονήσει αλλά δεν τα καταφέρνει.
Τέλος, ο ξυλοκόπος, ο οποίος στο δικαστήριο προτίμησε να μην εμπλακεί στο τέλος ισχυρίζεται ότι ήταν μάρτυρας όσων έγιναν. Στη δική του ιστορία, και ο ληστής και ο σαμουράι, δηλώνουν την περιφρόνησή τους για τη γυναίκα. Η γυναίκα παρουσιάζεται ως αυτή που θέλει τους άνδρες να την κερδίσουν με το σπαθί τους. Ο σαμουράι, που στην δική του εκδοχή αυτοκτονεί, στην εκδοχή αυτή λέει ότι δεν θέλει να πεθάνει.
Στο τέλος, στο ναό, οι τρεις, ξυλοκόπος, ιερέας και τρίτος, συζητάνε. Ακούγεται κλάμα ενός μωρού. Ο τρίτος, ξεσκεπάζει το μωρό για να πάρει το σκέπασμά του. Ο ξυλοκόπος τον κατηγορεί ως εγωιστή. Και όχι μόνο αυτόν, αλλά και τον ληστή, τον σαμουράι και τη γυναίκα. Ο τρίτος του λέει ότι ούτε ο ξυλοκόπος είναι τέλειος γιατί εκείνος πήρε το μικρό ξίφος που είχε αξία.
Η ταινία, μέσα από ένα φοβερό γεγονός: έναν βιασμό, και τον τρόπο που εξιστορείται, παρουσιάζει τους ηθικούς κανόνες της εποχής, τα στερεότυπα, τη θέση της γυναίκας, το χρέος του άντρα και την πραγματικότητα να αλλάζει ανάλογα με τον αφηγητή. Ο εγωισμός, γενικά απροκάλυπτος, αποτελεί αρνητικό κίνητρο για πράξη και επιβίωση. Στο τέλος, η βροχή σταματάει, ο ήλιος ανατέλλει και αποκαθίσταται η πίστη στον άνθρωπο και στις δυνατότητές του.
ΥΓ1: Σε μια σύγχρονη εκδοχή της ταινίας, με τους τίτλους τέλους θα μπορούσε να ακούγεται το «κάποτε θα ρθουν» των Μ. Θεοδωράκη, Λ. Παπαδόπουλου και Π. Σιδηρόπολου
ΥΓ2: Η ταινία γυρίστηκε το 1950 και προφανώς οι ελληνικοί υπότιτλοι προστέθηκαν τότε. Ο ληστής Ταζομάρου, τις περισσότερες φορές, στους υπότιτλους αναφέρεται ως «ληστής». Όμως σε 2-3 περιπτώσεις, προφανώς επηρεασμένοι από τα μεταεμφυλιακά πάθη, αναφέρεται ως «ληστοσυμμορίτης»
tanzo