Μετά την αποτυχία της εφαρμογής του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) του δυτικού τομέα (Ξάνθη, Καβάλα, Δράμα) που προβλέπει Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) και ΧΥΤΥ στη Χρυσούπολη, μετά την αποτυχία υλοποίησης του Σχεδίου της Μεταβατικής Περιόδου για τη διαχείριση των απορριμμάτων του νομού Δράμας που προέβλεπε Προεπεξεργασία-Δεματοποίηση και Προσωρινή αποθήκευση, πριν από λίγες ημέρες οι 5 δήμαρχοι του νομού Δράμας (σημ. ο δήμαρχος Δράμας Χ. Μαμσάκος είναι πρόεδρος της ΔΙΑΑΜΑΘ), ενόψει του προστίμου που επιβλήθηκε στη χώρα για τους ενεργούς ΧΑΔΑ, παρουσίασαν νέα πρόταση για τη μεταβατική διαχείριση των ΑΣΑ που προβλέπει την προεπεξεργασία, ανακύκλωση και κομποστοποίηση μέσω προγραμματικής σύμβασης[1] μεταξύ των 5 δήμων του νομού Δράμας και της ΔΙΑΑΜΑΘ.
Η τελευταία μεταβατική διαχείριση, που μάλιστα θα πρέπει να δρομολογηθεί άμεσα ώστε να μειωθεί το πρόστιμο των 70.000€/ημέρα(!) που έχει επιβληθεί λόγω της λειτουργίας του ΧΑΔΑ της Σίψας και θα χρεωθούν οι δημότες του νομού της Δράμας (όπως δήλωσαν οι 5 δήμαρχοι), προβλέπει την ανάθεση της διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) σε ιδιώτη, σε χώρο της αποκλειστικής επιλογής του(!) για διάστημα 3 ετών με συνολικό κόστος 4.329.600€ στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και το 1 εκ ευρώ που έχει χρηματοδοτηθεί ο Δήμος Δράμας για το σκοπό αυτό.
ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ
- Όσον αφορά στο πρόστιμο των 70.000€/ημέρα, αφενός δεν είναι αυτό που επιβλήθηκε από το δικαστήριο της ΕΕ (το ποσό αυτό ήταν η εισήγηση και όχι η απόφαση), αφετέρου δεν αφορά μόνο το νομό Δράμας, αλλά τους ενεργούς ΧΑΔΑ όλης της χώρας. Στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΚΑ[2] αναφέρεται ότι το πρόστιμο είναι 14.520.000€/εξάμηνο για 293 ενεργούς ΧΑΔΑ το Μάιο του 2014. Το Δεκέμβριο του 2014 είχαν αποκατασταθεί 48 ΧΑΔΑ και έπαυσε η λειτουργία άλλων 31. Αν και σύμφωνα με το νόμο[3] το ημερήσιο πρόστιμο επιμερίζεται κατά 40% με βάση πληθυσμιακά κριτήρια και κατά 60% με βάση το βαθμό συμμόρφωσης, για να πάρουμε μια ιδέα για το πραγματικό ύψος του επικείμενου ημερήσια προστίμου, κάνοντας μια απλή διαίρεση, προκύπτει ότι για 1 ΧΑΔΑ που λειτουργεί στη Δράμα το πρόστιμο θα ανέλθει σε 50.000€/εξάμηνο δηλαδή σε λιγότερα από 300€/ημέρα. Ακόμη και αν πρόχειρος αυτός υπολογισμός είναι τελείως λαθεμένος, αυτό που ακούστηκε στην κοινή συνέντευξη των 5 δημάρχων δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα και το πρόστιμο που αντιστοιχεί στο δήμο Δράμας είναι κατά πολύ μικρότερο. Επιβλήθηκε επίσης κατ αποκοπή πρόστιμο 10 εκ ευρώ το οποίο θα επιμεριστεί με πληθυσμιακά κριτήρια.
- Στην πρόταση της ΔΙΑΑΜΑΘ προβλέπεται ότι «Η θέση που θα εγκατασταθεί η Μονάδα Προεπεξεργασίας Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης (ΜΟΠΑΚ), θα είναι της αποκλειστικής επιλογής του Αναδόχου/Προμηθευτή»[4]. Δηλαδή οι δήμοι καλούνται να ψηφίσουν (οι Δήμοι Δοξάτου και Παρανεστίου την έχουν ήδη ψηφίσει) μια προγραμματική σύμβαση χωρίς να γνωρίζουν τη θέση της ΜΟΠΑΚ. Στην ίδια προγραμματική σύμβαση προβλέπεται[5] ότι οι δήμοι έχουν την υποχρέωση να μεταφέρουν τα απορρίμματα στη ΜΟΠΑΚ με δικά τους έξοδα και τα υπολείμματα στο χώρο της τελικής διάθεσης, επίσης με δικά τους έξοδα. Αυτό σημαίνει ότι οι δημοτικοί σύμβουλοι καλούνται να ψηφίσουν για κάτι χωρίς να γνωρίζουν όλες τις οικονομικές παραμέτρους του ζητήματος.
- Οι δήμοι θα επιβαρυνθούν με το τέλος ταφής[6] το οποίο ανέρχεται σε 35€/τόνο για τον πρώτο χρόνο και αυξάνεται κατά 5€/έτος μέχρι τα 60€/τόνο, χωρίς να ξεκαθαρίζεται αν τα προϊόντα της ΜΟΠΑΚ που προορίζονται για ταφή εμπίπτουν στην πρόβλεψη του νόμου ως υπολείμματα επεξεργασίας ώστε να εξαιρεθούν από το τέλος ταφής
- Η ετήσια ποσότητα των απορριμμάτων του νομού Δράμας εκτιμάται σε 30.000τόνους/έτος για πληθυσμό 98.287 κατοίκων του νομού Δράμας. Από το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων (31-12-2014)[7] φαίνεται ότι η ποσότητα παραγωγής αστικών αποβλήτων της Περιφέρειας ΑΜΘ το έτος 2011 ήταν 286.400 τόνοι, δηλαδή 470κιλά/άτομο/έτος. Με βάση την πιο αισιόδοξη υπόθεση ότι ανακυκλώνεται το 20% της ποσότητας, απομένουν 375 κιλά/άτομο/έτος. Δηλαδή περίπου 37.000τόνοι/ έτος και όχι 30.000τόνοι/έτος όπως αναφέρεται στην προγραμματική σύμβαση. Αυτός είναι ένας ακόμη παράγοντας αβεβαιότητας καθώς μεταβάλλεται σημαντικά το οικονομικό αντικείμενο γιατί από 990.000€/έτος που προβλέπεται[8] με τον νέο υπολογισμό ανέρχεται σε 1.221.000€. Αντίστοιχα αυξάνονται και τα κόστη μεταφοράς
- Στο Παράρτημα Ι της Τεχνικής Περιγραφής αναφέρεται ότι «Ο Ανάδοχος, θα αναλάβει να προμηθεύσει τον εξοπλισμό της γραμμής Προεπεξεργασίας – Διαλογής, να τον εγκαταστήσει και να διαχειριστεί 90.000 τόνους ΑΣΑ, σε χρονική περίοδο 3 ετών». Δηλαδή η ποσότητα των απορριμμάτων θα είναι προκαθορισμένη. Εξάλλου ποιος σώφρων επιχειρηματίας θα υπέβαλε προσφορά χωρίς να γνωρίζει εκ των προτέρων την ποσότητα των απορριμμάτων που θα διαχειριστεί. Αυτό σημαίνει ότι η πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για διαλογή στην πηγή χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού και μετάλλου δεν θα τηρηθεί.
- Οι δραμινοί δημότες δεν θα ξεχωρίζουν οι ίδιοι τα ανακυκλώσιμα υλικά, ώστε να γίνεται εξοικονόμηση χρημάτων, αντιθέτως θα φεσωθούν δεύτερο ιδιώτη (ο πρώτος διαχειρίζεται το ΚΔΑΥ) τον οποίο θα πρέπει να πληρώνουν μέσω των δημοτικών τελών. Αυτό εξάλλου δήλωσαν οι 5 δήμαρχοι. Η καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης πάει περίπατο, και τα απορρίμματα αντιμετωπίζονται ως μια μπίζνα που κάποιος ιδιώτης θα βγάλει χρήματα. Για διαλογή στην πηγή, ούτε λόγος. Λεφτά έχουμε για να πληρώσουμε σε εργολάβους να κάνουν αυτό που μπορούμε να κάνουμε μόνοι μας
- Τελευταίο μεγάλο ζήτημα είναι η ανάθεση της διαχείρισης της ΜΟΠΑΚ σε ιδιώτη, ενώ θα μπορούσαν άνετα με διάθεση προσωπικού από τους δήμους του νομού (απαιτούνται 7 άτομα[9]). Όπως και η προηγούμενη διοίκηση της ΔΙΑΑΜΑΘ (Κ. Χαρακίδης) έτσι και η σημερινή προτείνει την ανάθεση της διαχείρισης των απορριμμάτων σε ιδιώτες με συνεπακόλουθο τη διαρκή οικονομική επιβάρυνση των δραμινών.
ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΕΙΣ
Στην προσπάθεια των δημάρχων να προωθηθεί άμεσα η πρόταση της προσωρινής διαχείρισης που περιγράφηκε παραπάνω, ο δήμαρχος δράμας προχώρησε σε μια κίνηση που δεν είχαμε συνηθίσει: την επίτευξη της συναίνεσης από τις αντιπολιτεύσεις όλων των δήμων του νομού. Για το σκοπό αυτό κάλεσε, και κλεισμένων των θυρών, τις αντιπολιτεύσεις όλων των δήμων για συζήτηση. Από τη συνάντηση αποκλείστηκαν όσοι ανήκαν σε αντιπολιτευτικές παρατάξεις και δεν ήταν δημοτικοί σύμβουλοι (και διαφωνούσαν με την πρόταση!), η Οικολογική κίνηση Δράμας και ο προϊστάμενος του Τμήματος Περιβάλλοντος και Υδροοικονομίας της Περ. Ενότητας Δράμας με την πρόφαση ότι αφορούσε αποκλειστικά τις αντιπολιτεύσεις. Οι αντιπολιτεύσεις θεώρησαν σκόπιμο ότι δεν πρέπει να ενημερωθούν άμεσα οι δραμινοί για όσα ειπώθηκαν στη συνάντηση αυτή. Με την τακτική αυτή, η «διαφάνεια, ….και η δημόσια έκφραση… η πληροφόρηση, η συμμετοχή στην διαμόρφωση των αποφάσεων…» που επαγγέλλεται η Αυτοδιοίκηση Πολιτών και η θέση των πρότζεκ: «Δημιουργούμε μια δεξαμενή πολιτών, … συνδιαμορφώνουν την ατζέντα της δημοτικής αρχής και συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων» καθίστανται απλώς μαύρο μελάνι σε λευκό φόντο.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Τις μέρες αυτές, οι δήμαρχοι του νομού, αναζητούν στην Αθήνα υπουργούς για να λύσουν εκείνοι το πρόβλημα της διάθεσης των ΑΣΑ μέχρι την εφαρμογή της μεταβατικής διαχείρισης. Μετά, και με ευθύνη της δραμινής δημοτικής αρχής, την ακύρωση της ΚΥΑ που προέβλεπε τη μεταφορά των ΑΣΑ στο νομό Σερρών, οι λύσεις πλέον είναι ελάχιστες. Η λύση για την προσωρινή διάθεση των ΑΣΑ, μπορεί να βρεθεί μετά από διαβούλευση με δημάρχους της Περιφέρειας με τη συνδρομή του Περιφερειάρχη, εξετάζοντας τη δυνατότητα εφαρμογής της παρ. 3 του άρθρου 10 της ΚΥΑ 50910/2727/03 (ΦΕΚ 1909 Β’/22-12-03) ώστε με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης να καθοριστεί ο χώρος διάθεσης. Με τον τρόπο αυτό θα είναι οι ίδιοι υπεύθυνοι για την επίλυση ή μη του προβλήματος, καθώς θα πρέπει να κάνουν πράξη την ενδοπεριφερειακή αλληλεγγύη χωρίς να αναζητούν άλλοθι στην Αθήνα για την διαρκή αποτυχία εφαρμογής του ΠΕΣΔΑ και των μεταβατικών σχεδίων διαχείρισης που οι ίδιοι αποφάσισαν. Φυσικά, η διαχείριση των απορριμμάτων θα πρέπει να γίνει με δημόσιο τρόπο προς όφελος των δραμινών στη λογική της διαλογής στην πηγή και της ελαχιστοποίησης των απορριμμάτων, αφού προηγηθεί διάλογος χωρίς αποκλεισμούς, με όλους όσους ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν.
Θανάσης Λατσίνογλου
Πολιτικός Μηχανικός