Ο τίτλος εκμεταλλεύεται το γνωστό καβαφικό ποίημα για να πει κάτι άλλο. Οι προσκυνητές του μεγάλου αλεξανδρινού ας συγχωρέσουν αυτήν τη σκοπιμότητα. Στο ποίημα καλείται ο Ρωμαίος Αντώνιος, διεκδικητής της αυτοκρατορίας να δει με αξιοπρέπεια το τέλος που έρχεται (“σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες…”), καθώς αυτό που ταιριάζει, δηλαδή πρέπει, στην αξιοσύνη δεν είναι άλλο παρά η αξιοπρέπεια. Ο Αντώνιος έμεινε στην ιστορία και η συλλογική μνήμη τον θυμάται με πολλούς τρόπους, μέσα από την ιστορική αφήγηση, από την ποίηση και τη λογοτεχνία ενγένει, από τον κινηματογράφο… Το ζητούμενο του ποιήματος από μίαν οπτική είναι ποιος φεύγει, ποιος είναι ο χαμένος. Το “αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που φεύγει” του όγδοου στίχου γίνεται “αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που χάνεις” στον τελευταίο. Βέβαια στους λίγους στίχους κυριαρχούν οι παροτρύνσεις που θυμίζουν τον τρόπο που πρέπει να σταθεί ο Αντώνιος “σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος” απέναντι στο επερχόμενο τέλος.
Είναι αμφίβολο αν ο Αντώνιος ισχυρίστηκε ποτέ ότι μίλησε με το θεό, σε μια εποχή που η ρωμαϊκή δημοκρατία ήταν στο τέλος της και η εποχή της αυτοκρατορίας θα έδινε θεϊκές τιμές στον ηγεμόνα. Πιθανότερο είναι να έπαιξε συνειδητά με όπλα την αξιοσύνη και την τύχη, δύο έννοιες που υπάρχουν τόσο στο ποίημα όσο και στην μακιαβελική πολιτική θεωρία. Ο κακόμοιρος σύγχρονος έλληνας συνονόματός του διέπρεψε μέσα στην αλαζονεία και διεκδίκησε το προνόμιο να είναι συνομιλητής του θεού. Με πρωτοπρόσωπη έπαρση συνεχίζει μέχρι το τέλος, χωρίς θάρρος, με θρήνους και με μάταιες ελπίδες. Κάνει πως δεν ακούει δίπλα του, αυτός που άκουγε το υπερπέραν, δειλός και ανάξιος, όπως ήταν κάθε φορά που κρυβόταν πίσω από άλλους. Αλλά… απολείπειν ο θεός Αντώνιον.
μικρός αιώνας
το ποίημα εδώ