Καθώς η εκπαιδευτική κοινότητα βρίσκεται μπροστά σε πλήθος προβλήματα που αφορούν και τους εργασιακούς όρους και συνθήκες είναι ίσως χρήσιμο να θυμηθούμε πως φτάσαμε στην σημερινή κατάσταση. Για τον λόγο αυτόν είναι αναγκαία μια ανασκόπηση στο πρόσφατο παρελθόν της εκπαίδευσης μέσα στο γενικότερο πλαίσιο.
Το 2011 άρχισε να φτιάχνεται η πυραμίδα με το νέο βαθμολόγιο/μισθολόγιο. Εκεί ορίστηκε και η ποσόστωση για την εξέλιξη, που όριζε πόσοι θα κατατάσσονται σε κάθε κλίμακα και κυρίως πόσοι θα κρίνονται ανεπαρκείς. Τότε, όσοι κατατάχτηκαν στον Β βαθμό δεν κατάλαβαν τίποτα, σαν να ζούσαν ακόμα στη γη της Χαναάν. Ήταν η παλιά φουρνιά. Ακολούθως και σταδιακά, σπρώχτηκαν στην “εθελούσια” έξοδο. Φεύγαν συνάδερφοι με την ουρά στα σκέλια σαν κυνηγημένοι με την αίσθηση ότι γλυτώνουν τη λαίλαπα των Σοδόμων. Ανάμεσά τους πολλοί με ξεχωριστή αγάπη για τη διδασκαλία και αρκετοί με συνεχείς αγώνες στο συνδικαλιστικό χώρο.
Παράλληλα, η θηλιά πλεκόταν με το νέο πειθαρχικό δίκαιο και την αξιολόγηση. Γύρω από τα ζητήματα αυτά υφαίνονταν η νέα πραγματικότητα. “Ω ρε συ! Εσύ θα ζήσεις τη νέα κατάσταση!”, μου είπε καλός φίλος που βρίσκεται με το ένα πόδι έξω. Μια κατάσταση που θα μοιάζει σαν πάντα να ήταν έτσι. Η συστηματική επίθεση εναντίον των εκπαιδευτικών συνοδευόταν από τη συστηματική συκοφάντησή τους.
Φτάσαμε στον Μάιο 2013, σε κείνο το γεγονός της προληπτικής επιστράτευσης και της απεργίας που δεν έγινε. Πυκνός χρόνος και κρίσιμα ζητήματα. Η απεργία δεν αφορούσε μόνον τον εκπαιδευτικό κόσμο, αλλά βρεθήκαμε μόνος και έγινε ο εύκολος στόχος απέναντι στην προοπτική των ιερών πανελλαδικών εξετάσεων με τον πρωθυπουργό Σαμαρά να δηλώνει ότι προτιμά να πέσει η κυβέρνηση παρά να υποχωρήσει. Και μετά τα κομμάτια έγιναν θρύψαλα. Ο κεραυνός έπεσε στους τομείς των ΕΠΑΛ, εκεί που δεν περίμενε κανείς. Ήταν και η επίδειξη ισχύος που έδινε ένα εκπαιδευτικό φιλέτο στους ιδιώτες και που έκανε το μήνυμα της εκπαιδευτικής πολιτικής απόλυτα σαφές. Και το μήνυμα ήταν διαρκές στα αυτιά όλων από τον ήχο της λέξης-κραυγής: αξιολόγηση.
Κάπως έτσι κυριάρχησε ο φόβος και πρακτικά το δόγμα “έξω από την αυλή μου να ‘ναι και ας είναι όπου θέλει”. Μόνο που δεν υπήρχε καν αυλή. Η διάσταση μεγάλωνε από την ψευδαίσθηση της ατομικότητας όπου όλο και περισσότερο κλεινόταν ο καθένας μέχρι την απώλεια κάθε κοινού, κάθε δημόσιου αγαθού και χώρου.
Τα πράγματα παγιώθηκαν σαν πάντα να ήταν έτσι, και οι στιγμές πίεσης έφερναν το καθένα συνεχώς μπροστά σε διλήμματα. Όλοι καταλαβαίνουν ότι ο σκοπός όλων αυτών δεν είναι εκπαιδευτικός. Αν δούμε το ζήτημα από διαφορετικές οπτικές, καταλαβαίνουμε ότι ο ένας περιμένει από τον άλλον. Και αυτό ενέτεινε την περιχαράκωση στο ιδιωτικό. Οι περισσότεροι σε… αναμονή, άλλοι ετοιμάζονταν, με αλλαγμένη συμπεριφορά, με πρόθυμη ανταπόκριση σε κάθε σφύριγμα όσων επιβεβαιώνονταν με σατραπική έπαρση με μάταιες ελπίδες πως κάτι θα αλλάξει εκτόνωναν την ένταση σε ιδιωτικές συζητήσεις, συνήθως ανούσιες, με οικτιρμούς, δικαιολογίες, αυτοενοχοποίηση. Ουσιαστικά, καθένας από τη σκοπιά του σέρνονταν στην καθημερινότητα και βίωνε τα διλήμματα του. Αν προς στιγμή φάνηκε ότι όλα αυτά τελειώσαν, αν η ανακούφιση εξαιτίας της κυβερνητικής αλλαγής ξανάφερε λίγο τη χαρά και το χαμόγελο στα σχολεία, μάλλον δεν είναι έτσι. Οι καταστάσεις που παγιώθηκαν όλα αυτά τα χρόνια παραμένουν ανεπούλωτο τραύμα, τα προβλήματα που ανέκυψαν απαιτούν τη λύση τους. Και στη πορεία αυτή τα διλήμματα συνεχίζονται για όλους, και τα αδιέξοδα επίσης.
Gabriel John Utterson