Αν οι άνθρωποι μπορούσαν να ρυθμίσουν όλες τις υποθέσεις τους σύμφωνα με μια βέβαιη γνώμη ή αν η τύχη τους ευνοούσε πάντα, δεν θα υπέκυπταν ποτέ σε καμία δεισιδαιμονία. Όμως συχνά βρίσκονται σε τέτοια δυσκολία, ώστε δεν μπορούν να καταλήξουν σε καμία γνώμη και, ως επί το πλείστον, εξαιτίας των αβέβαιων αγαθών της τύχης, που τα επιθυμούν χωρίς μέτρο, κλυδωνίζονται δυστυχισμένοι μεταξύ ελπίδας και φόβου, γι’ αυτό και η ψυχή τους είναι πρόθυμη να πιστέψει οτιδήποτε: όσο η ψυχή βρίσκεται σε αμφιβολία, το παραμικρό την κάνει να κλίνει εύκολα προς τη μία ή την άλλη πλευρά, και τούτο συμβαίνει ακόμα ευκολότερα όταν διεκδικείται από την ελπίδα και τον φόβο που την ταράζουν, ενώ σε άλλες περιστάσεις είναι γεμάτη έπαρση και υπεροψία.
Εκτιμώ πως αυτό δεν το αγνοεί κανένας, μολονότι πιστεύω ότι οι περισσότεροι αγνοούν τον εαυτό τους. Αυτόν το μήνα, λοιπόν, μετά τις εκλογές, βλέπουμε τους άλλους να αλλάζουν γνώμη για τα πολιτικά πράγματα καθώς μετεωρίζονται ανάμεσα στον φόβο και την ελπίδα (…που ήρθε το βράδυ της Κυριακής, 25 Ιανουαρίου). Αδύναμοι να επεξεργαστούν τον πυκνό ιστορικό χρόνο και να ρυθμίσουν τις σκέψεις τους με συνέπεια, καταλήγουν πότε στη μία και πότε στην άλλη κρίση καθώς δεν βλέπουν να ταιριάζουν πάντα όσα γίνονται με όσα έλπιζαν και ήθελαν. Έτσι οι επίσημες εξαγγελίες βρίσκουν εύφορο έδαφος στην ψυχή καθώς συνεχίζουν να υπόσχονται ελπίδα. Άραγε, όσα βλέπουμε στους άλλους μπορούμε να τα δούμε σε μας;
Το ερώτημα των επόμενων μηνών είναι κατά πόσο αυτή η κατάσταση και οι πιθανές ματαιώσεις θα οδηγήσουν τσακισμένες συνειδήσεις στις δεισιδαιμονίες που προκαλεί ο φόβος.
μικρός αιώνας
υγ. Το κείμενο ενέχει το στοιχείο της απάτης. Το μεγαλύτερο μέρος του είναι η αρχή του προλόγου που έγραψε ο Μπαρούχ Σπινόζα στην “Θεολογικο-πολιτική πραγματεία”, δημοσιευμένη ανώνυμα το 1670. Το συγκεκριμένο σύγγραμμα δεν έχει μεταφραστεί ακόμα στα ελληνικά, αλλά τον Νοέμβριο 2014 εκδόθηκε ο πρόλογος και το εικοστό κεφάλαιο με τον τίτλο “Περί της ελευθερίας της σκέψης σε ένα ελεύθερο κράτος”.